Signalenlijst mensenhandel

Onderstaande signaallijst moet worden gezien als een richtlijn van signalen die voor kunnen komen. Het zijn signalen die niet bij ieder vermoedelijk slachtoffer hetzelfde zijn of in dezelfde mate voorkomen. Het zijn echter wel kenmerken die vaak worden gezien bij vermoedelijke slachtoffers die onder invloed zijn of dreigen te komen van een mensenhandelaar. Wees bewust van het feit dat deze kenmerken/signalen ook op andere problematiek kan wijzen.

Seksuele uitbuiting

Er is een reeks signalen die erop kunnen duiden dat een vermoedelijk slachtoffer seksueel wordt uitgebuit ofwel onder invloed van een loverboy staat. Het is belangrijk geen overhaaste conclusies te trekken. Raadpleeg bij twijfel de vertrouwenspersoon binnen de eigen organisatie, Veilig Thuis of de zorgcoördinator.

Uiterlijke en fysieke gesteldheid

Ziet er plotseling uitdagend en sexy uit
Verandering in kleding en make-up
Ziet er overdreven verzorgd uit
Is moe en vermagerd
Vertoont psychosomatische klachten
Zelfverwonding
Sporen van lichamelijk geweld
Tatoeages of voodoomateriaal

Houding ten opzichte van zichzelf

Lage zelfwaardering
Weinig realistisch zelfbeeld
Lijkt geen identiteit te hebben
Onderschat of overschat zichzelf
Depressief
Snel beïnvloedbaar
Plotselinge huilbuien en/of woede-uitbarstingen
Durft of kan geen grenzen aangeven
Vertoont teruggetrokken gedrag

Gedrag (algemeen)

Heeft (plotseling) veel geld en/of dure spullen
Hij/zij vermijdt het onderwerp prostitutie of projecteert dit op anderen
Extreem vrolijk gedrag (masker)
Gaat extreem vaak uit
Hangt veel op straat rond
Trekt zich terug
Eventueel drugs- en/of drankmisbruik
Is snel wisselend qua emoties
Is weinig flexibel
Ziet niet in hoe hij/zij situaties kan benaderen/veranderen
Niet aanspreekbaar op gedrag
Wordt veel gebeld op zijn/haar mobiel
Thuis en op school veel problemen (weglopen, spijbelen, concentratieproblemen, slechte prestaties)

Gedragssignalen op seksueel gebied

Obsessie met seks
Grote angst voor lichamelijk contact
Veel kennis op het gebied van seksualiteit
Veel belangstelling voor bepaalde (oudere) jongens

Gedrag en houding ten opzichte van anderen

Isoleert zich van vrienden en bekenden
Heeft (plotseling) veel nieuwe contacten
Wordt gehaald en gebracht met scooter/auto
Weinig binding met thuis (ruzies en meningsverschillen)
Heeft plotseling afwijkende normen
Vertoont sociaal wenselijk gedrag (om geen wantrouwen te wekken)
Heeft totaal ander gedrag op verschillende plekken, bijvoorbeeld op school of in het bijzijn van vrienden
Reageert spanningen af

Lichamelijke signalen

Buikpijn
Pijn en/of bloed aan anus en/of vagina
Pijn in bovenbenen
Eetproblemen
Seksueel overdraagbare aandoeningen
Zwangerschap

Arbeidsuitbuiting

Meervoudige afhankelijkheid

De werkgever/exploitant regelt ook huisvesting, kleding, vervoer
Niet zelf de reis, visa, etc. hebben geregeld
Beschikken over een vals of vervalst paspoort
Illegaal verblijvend/werkend in Nederland
Angst voor bijvoorbeeld uitzetting, mishandeling etc.
Ontbreken van eigen woonruimte in Nederland
Overnachten op de werkplek
Onbekendheid met het eigen werkadres
In sociaal isolement gebracht door werkgever of exploitant

Het slachtoffer heeft schulden

Er is sprake van schuldopbouw bij derden (bijvoorbeeld exploitant of souteneur)
De exploitant of souteneur heeft een overnamebedrag betaald

Een sterke inperking van de basisvrijheden van de betrokkene

Het slachtoffer kan of mag geen contact hebben met de buitenwereld
Het onthouden van medische hulp
Slachtoffer heeft geen zelfstandige bewegingsvrijheid
Het slachtoffer heeft geen beschikking over eigen identiteitspapieren (of wordt bijvoorbeeld “beheerd” door begeleider)
Het slachtoffer heeft geen beschikking over de eigen verdiensten
Niet vrijelijk kunnen beschikken over de eigen verdiensten
Onredelijk hoge afdracht van de inkomsten (onredelijk naar tijd en plaats beoordeeld)
Het slachtoffer heeft geen beschikking over eigen woonruimte
Teveel ingeschrevenen op één adres
Veel verhuizingen binnen relatief korte tijd
Het slachtoffer wordt gecontroleerd
Telefoons op naam van een ander
Meerdere telefoons
Doorlopend gebeld op telefoon van slachtoffer
“Cameratoezicht”
Halen en brengen van en naar werkplek, gemeentehuis, etc.
Halen en brengen door oudere jongens

Het werken of verlenen van diensten onder zeer slechte omstandigheden

Het slachtoffer ontvangt een ongebruikelijk laag loon in vergelijking met de markt
Het slachtoffer werkt onder gevaarlijke omstandigheden
Het slachtoffer maakt uitzonderlijk lange werkdagen of werkweken
Onder alle omstandigheden en buitenproportioneel lang werken
Chantage of bedreiging van familie
Er is sprake van mensensmokkel van alleenstaande vrouwen, alleenstaande jonge mannen
De combinatie: niet EU, huwelijk of verblijf bij partner
Relatie met personen met relevante antecedenten of locaties die geassocieerd worden met mensenhandel
Is afkomstig uit een bronland
Verplichting om een minimum bedrag per dag te verdienen
Slaafse houding ten opzichte van exploitant of souteneur
Gebouwen met camera’s (ook intern); schuilplaatsen, fake-inrichting, bodyguards etc.

Aantasting van de lichamelijke integriteit van de betrokkene

Het afstaan van organen/dreiging tot afstaan van organen
Bedreigd of geconfronteerd met geweld
Dreiging met of daadwerkelijke toepassing van geweld, het dragen van sporen van lichamelijke mishandeling
Kenmerken die duiden op afhankelijkheid van de exploitant/souteneur (bijvoorbeeld tatoeages of voodoomateriaal)

De uitbuiting is niet incidenteel, maar er is sprake van een patroon of een in enigerlei mate georganiseerd verband

Tips van betrouwbaar geachte bekende derden (gewicht afhankelijk van informatie)
Het afwisselend op verschillende plaatsen werken

Criminele uitbuiting

Criminele uitbuiting signaleren is complex en kent een paar uitdagingen. De eerste uitdaging is om de signalen die boven komen drijven te herkennen. Veel van deze signalen zijn op het oog onschuldig, of zijn lastig te linken aan criminele activiteiten. Bijvoorbeeld een kind dat plotseling verdwijnt en verschijnt of een huis waar veel doorloop is. Mogelijk wijzen deze signalen erop dat een kind in meerdere steden wordt ingezet voor criminele activiteiten.

De tweede uitdaging is om de signalen te combineren. De signalen komen namelijk versnipperd binnen. Niet alleen bij verschillende afdelingen van de gemeente, maar ook bij onderwijs-, zorg-, veiligheids- en gezondheidszorgorganisaties. Alleen door signalen te blijven combineren, wordt criminele uitbuiting zichtbaar. Daarom is het belangrijk dat de verschillende organisaties met elkaar samenwerken.

Er is sprake van een ongelijke relatie met een familielid of vriend
Vertoont tekenen van lichamelijk letsel
Er worden drugs of gestolen spullen gevonden, zonder dat er een voorgeschiedenis is met het criminele circuit
Trekt zich terug en verbreekt sociale contacten
Heeft plotseling veel nieuwe contacten
Is beschermend tegenover nieuwe vrienden en kennissen
Heeft onverklaarbare schulden
Is (mogelijk) minderjarig
Heeft geen beschikking over eigen paspoort of identiteitskaart
Bedelt op straat
Spreekt de Nederlandse taal niet of is analfabeet